بسم الله الرحمن الرحیم
از مهم ترین مبحث در زندگی بشر و انسانها مسأله بنیاد خانوادگی و اجتماعی است. اسلام هم از این قاعده مستثنی نیست. یعنی اسلام ادعای امت واحده را دارد چطور می خواهد محقق گردد؟ یکی از راههای ایجاد اتحاد و بسط قدرت واقعی بندگی در برابر خداوند تبارک و تعالی همراهی با پدران امت می باشد که پیامبر ختمی مرتبه یعنی حضرت محمد صلی الله علیه آله و سلم خود و وصی ، جانشین، وزیر و برادر خود علی علیه السلام را به عنوان دو پدر این امت معرفی نمودند. لذا از خداوند بلند مرتبه خواهانیم تا ما را در راه پدران واقعی امت یعنی پیامبر اعظم اسلام و جانشینان معصوم که تعداد شان دوازده نفر می باشند، قرار داده و ما را در مسیر شان هدایت نماید.
لذا در این مقام یعنی شناخت پدر امت دو روایت منقول از پیامبر اکرم را متذکر می شویم:
1- تفسیر الإمام علیه السلام قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَفْضَلُ وَالِدَیْکُمْ وَ أَحَقُّهُمَا لِشُکْرِکُمْ مُحَمَّدٌ وَ عَلِی[1].
در تفسیر امام علیه السّلام راجع بآیه وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً نقل مىکند که پیامبر اکرم فرمود بهترین و سزاوارترین پدر و مادر شما به سپاسگزارى محمّد و على علیهما السّلام هستند.
2- وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ لَحَقُّنَا عَلَیْهِمْ أَعْظَمُ مِنْ حَقِّ أَبَوَیْ وِلَادَتِهِمْ فَإِنَّهَا نُنْقِذُهُمْ إِنْ أَطَاعُونَا مِنَ النَّارِ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ وَ نَلْحَقُهُمْ مِنَ الْعُبُودِیَّةِ بِخِیَارِ الْأَحْرَار.
علی بن ابى طالب علیه السّلام فرمود از پیامبر اکرم شنیدم میفرمود من و على دو پدر این امت هستیم حق ما بر مردم بیشتر از حق پدر و مادر نژادى است زیرا ما آنها را در صورت اطاعت از جهنم نجات میدهیم و به بهشت برین رهنمون میگردیم و از بندگى رهائى مىبخشیم و آزادگى را بایشان ارزانى میداریم.
در این جا برای آشنایی بیشتر با وظیفه خود یکی از مهم ترین نامه های آن حضرت را تحت عنوان پند جاویدان آورده تا همگان استفاده نماییم.
قبل از آوردن متن نامه، یاد آور می گردد که این نامه از کتاب شریف نهج البلاغه گرد آوری سید رضی رحمت الله می باشد که به نظر خود مولف بهترین و بلیغ ترین خطبه های اما را گلچین نموده و در ان کتاب مندرج کردند که از سه بخش: 1- خطبه ها 2- نامه ها 3- کلمات قصار طراحی گردید. به امید استفاده بیشتر از این کتاب متن نامه را بیان متذکر می شویم:
پند جاوید
(47) (و من وصیة له ( علیهالسلام )) للحسن و الحسین ( علیهماالسلام ) لما ضربه ابن ملجم لعنه الله. از وصایاى امام علیه السلام به حسن و حسین علیه السلام هنگامى که (ابن ملجم) لعنه اللّه آن حضرت را ضربت زد.
أُوصِیکُمَا بِتَقْوَى اللَّهِ وَ أَلَّا تَبْغِیَا الدُّنْیَا وَ إِنْ بَغَتْکُمَا وَ لَا تَأْسَفَا عَلَى شَیْءٍ مِنْهَا زُوِیَ عَنْکُمَا وَ قُولَا بِالْحَقِّ وَ اعْمَلَا لِلْأَجْرِ وَ کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً أُوصِیکُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَیْنِکُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّکُمَا ( صلىاللهعلیهوآله )یَقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ. شما را به تقوا و پرهیز کارى و ترس از خداوند سفارش مىکنم، در پى دنیا پرستى نباشید گر چه به سراغ شما آید. بر آنچه از دنیا از دست مىدهید تأسف مخورید سخن حق بگوئید و براى اجر و پاداش (الهى) کار کنید دشمن سر سخت ظالم، و یاور و همکار مظلوم باشید
من شما و تمام فرزندان و خاندانم و کسانى را که این وصیت نامهام به آنها مىرسد به تقوا و ترس از خداوند، نظم امور خود، و اصلاح ذات البین، سفارش مىکنم زیرا که من از جد شما- صلى اللّه علیه و اله- شنیدم مىفرمود: «اصلاح بین مردم از نماز و روزه برتر است».
1-اللَّهَ اللَّهَ فِی الْأَیْتَامِ فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا یَضِیعُوا بِحَضْرَتِکُمْ . خدا را خدا را در مورد «یتیمان»، نکند آنها گاهى سیر و گاهى گرسنه بمانند، نکند آنها در حضور شما در اثر عدم رسیدگى از بین بروند.
2-وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی جِیرَانِکُمْ فَإِنَّهُمْ وَصِیَّةُ نَبِیِّکُمْ مَا زَالَ یُوصِی بِهِمْ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُمْ. خدا را خدا را که در مورد «همسایگان» خود خوشرفتارى کنید، چرا که آنان مورد توصیه و سفارش پیامبر شما هستند. وى همواره نسبت بهمسایگان سفارش مىفرمود تا آنجا که ما گمان بردیم بزودى سهمیهاى از ارث بر ایشان قرار خواهد داد .
3- وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْقُرْآنِ لَا یَسْبِقُکُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَیْرُکُمْ . خدا را خدا را در توجه به «قرآن»، نکند دیگران در عمل بآن از شما پیشى گیرند.
4- وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الصَّلَاةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِینِکُمْ. خدا را خدا را در مورد «نماز» چرا که ستون دین شما است.
5- وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لَا تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا . خدا را خدا را در مورد «خانه پروردگارتان»، تا آن هنگام که هستید آنرا خالى نگذارید که اگر خالى گذارده شود مهلت داده نمىشوید (و بلاى الهى شما را فروخواهد گرفت).
6- وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْجِهَادِ بِأَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَلْسِنَتِکُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ. خدا را خدا را در مورد «جهاد» با اموال، جانها و زبانهاى خویش در راه خدا (که باید همه اینها را در این راه بکار گیرید).
وَ عَلَیْکُمْ بِالتَّوَاصُلِ وَ التَّبَاذُلِ وَ إِیَّاکُمْ وَ التَّدَابُرَ وَ التَّقَاطُعَ لَا تَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَیُوَلَّى عَلَیْکُمْ أَشْرَارُکُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یُسْتَجَابُ لَکُمْ .و بر شما لازم است پیوندهاى دوستى و محبت را محکم دارید و بذل و بخشش را فراموش نکنید، و از پشت کردن بهم و قطع رابطه بر حذر باشید «امر بمعروف و نهى از منکر» را ترک نکنید که اشرار بر شما مسلط میشوند سپس هر چه دعا کنید مستجاب نمىگردد .
ثُمَّ قَالَ یَا بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لَا أُلْفِیَنَّکُمْ تَخُوضُونَ دِمَاءَ الْمُسْلِمِینَ خَوْضاً تَقُولُونَ قُتِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ قُتِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ أَلَا لَا یُقْتَلُنَّ بِی إِلَّا قَاتِلِی انْظُرُوا إِذَا أَنَا مُتُّ مِنْ ضَرْبَتِهِ هَذِهِ فَاضْرِبُوهُ ضَرْبَةً بِضَرْبَةٍ وَ لَا یُمَثَّلُ بِالرَّجُلِ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ( صلىاللهعلیهوآله )یَقُولُ إِیَّاکُمْ وَ الْمُثْلَةَ وَ لَوْ بِالْکَلْبِ الْعَقُورِ. سپس فرمود: اى نوادگان «عبد المطلب» نکند شما بعد از شهادت من، دست خود را از آستین بیرون آورده و در خون مسلمانان فرو برید و بگوئید امیر مؤمنان کشته شد (و این بهانهاى براى خون ریزى شود) آگاه باشید بخاطر من تنها قاتلم را باید بکشید . بنگرید هر گاه من از این ضربت جهان را بدرود گفتم او را تنها یک ضربت بزنید، تا ضربتى در برابر ضربتى باشد، این مرد را مثله نکنید (گوش و بینى و اعضاء او را نبرید) که من از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم مىفرمود: «از مثله کردن بپرهیزید گر چه نسبت بسگ گزنده باشد» .
پرودگارا ما را موفق به اجرای این وصیتنامه مولا علی علیه السلام ( روحی له الفداء قرار بده).